भाई टिकाको बिशेश महत्त्व के हो

 भाइ टिका, नेपाली संस्कृति र परम्परामा विशेष स्थान राख्ने एक महत्वपूर्ण चाड हो। यो विशेषत: नेपाली हिन्दू समुदायमा मनाइने तिहार पर्वको पाँचौँ दिनमा मनाइन्छ। यस दिन दिदीबहिनीहरूले आफ्ना दाजुभाइको दीर्घायु, स्वास्थ्य र समृद्धिको कामना गर्दै टिका लगाउने गर्छन्। भाइ टिकाले दाजुभाइ र दिदीबहिनीको सम्बन्धलाई अझ सुदृढ बनाउन मद्दत गर्छ र परिवारमा प्रेम, एकता, र समर्पणको भावना जागृत गर्छ।

भाइ टिकाको ऐतिहासिक पृष्ठभूमि

भाइ टिकाको परम्परा हिन्दू पौराणिक कथाहरू र धार्मिक मान्यतासँग जोडिएको छ। एउटा लोकप्रिय कथामा यमराज र यमुनाको सम्बन्धलाई भाइ टिका मनाउनुको आधार मानिन्छ। यमुनाले आफ्नो दाजु यमराजलाई टिका लगाएर दीर्घायुको कामना गरिन् र यसैगरी अरू दिदीबहिनीहरूले पनि आफ्ना दाजुभाइलाई टिका लगाउन थालेको विश्वास छ। यो परम्परा सदियौंदेखि चल्दै आएको छ र नेपाली समाजमा एक महत्वपूर्ण चाडका रूपमा स्थापित भएको छ।

भाइ टिका मनाउने विधि र परम्परा

भाइ टिका मनाउने दिन दिदीबहिनीहरूले पूजा सामग्री, फलफूल, मखमली, सयपत्री फूलका माला र विभिन्न पकवानहरूको तयारी गर्छन्। भाइ टिका लगाउनुअघि घरको पवित्र गर्ने परम्परा छ, जसमा गाईको गोबर, पवित्र जल र गंगाजलले आँगन सफा गरिन्छ। टिका लगाउने क्रममा दिदीबहिनीहरूले आफ्ना दाजुभाइलाई सात रङ्गको टिका लगाउँछन्, जसलाई ‘सप्तरङ्गी टिका’ भनिन्छ। यी रङ्गहरूले जीवनका विभिन्न पक्षहरूको प्रतीकात्मक अर्थ पनि राख्दछन्, जस्तै प्रेम, समर्पण, साहस, र विश्वास। साथै, दिदीबहिनीहरूले आफ्ना दाजुभाइको मस्तकमा अक्षता (चामल) राखेर र जीवनभरको सुरक्षा, सम्पन्नता र दीर्घायुको कामना गर्छन्।

भाइ टिका मनाउनुको सांस्कृतिक र सामाजिक महत्त्व

भाइ टिका नातामा मात्र सीमित नभई समाजमा सामूहिकता, एकता र सद्भावना प्रवर्द्धन गर्ने चाड पनि हो। दिदीबहिनी र दाजुभाइबीचको सम्बन्धलाई अझ सुदृढ बनाउनु, र सामाजिक एकताको भावना जागृत गर्नु भाइ टिकाको मुख्य उद्देश्य हो। परिवारका सबै सदस्य एकै ठाउँमा भेला भएर परम्परागत भाकाहरू गाउने, नाचगान गर्ने, र परस्परमा माया र सद्भाव साट्ने यो अवसरले नेपाली समाजमा परिवारको महत्वलाई समेत उजागर गर्छ।

भाइ टिका र आधुनिक समाजमा यसको प्रभाव

समयसँगै भाइ टिका मनाउने परम्परा केही आधुनिक रूप लिन थालेको छ। परदेशमा रहेका दाजुभाइ र दिदीबहिनीहरू भर्चुअल माध्यमबाट पनि एक-अर्कालाई शुभकामना साट्ने गर्छन्। यसरी भाइ टिका नाताको महत्वलाई आधुनिक जीवनशैलीमा पनि सँगै